Η ιστορία του πυρηνελαιουργείου στο Ντίπι

Δεκαετία του ’50.Στην εσωτερική αυλή του πυρηνελαιουργείου της Ελαιουργίας της Ελλάδας (ΕΤΕΛ) στο Ντίπι.Συνεργείο εργατών αυλής,από την Συκούντα, Ίππειος και Κάτω Τρίτος.Η δουλειά τους ήταν να ξεφορτώνουν τον ελαιοπυρήνα που έφερναν τα φορτηγά αυτοκίνητα σε σακιά, από τα ελαιοτριβεία . Τότε τα αυτοκίνητα δεν είχαν μηχανισμό ανατροπής. 

 Αλλο συνεργείο εργατών ήταν αυτό που έκανε την μεταφορά του πυρηνόξυλου στην εξωτερική αυλή, όταν άδειαζαν τα καζάνια, μετά την εκχύλιση των ελαιοπυρήνων από το ελαιουργείο.Η δουλειά αυτή έπρεπε να γίνει σύντομα και γρήγορα και με βροχή και με κρύο.Η μεταφορά γινόταν με βαγόνια, πάνω σε ράγες που τα έσπρωχναν και τα άδειαζαν πάνω σε μεγάλους σωρούς «μπιζάνι» και όταν έβρεχε καταβούλιαζαν μέχρι το γόνατο.

 Στο εργοστάσιο λειτουργούσε: Ελαιουργείο.Εδώ γίνονταν η εκχύλιση των ελαιοπυρήνων και η εξαγωγή του πυρηνέλαιου, που από δω πήγαινε στις δεξαμενές.Παλιά η εκχύλιση γίνονταν με διθειούχο άνθρακα, επικίνδυνο και ανθυγιεινό(υπήρξαν ελαιουργοί που μετά από χρόνια προσβλήθηκαν από καρκίνο).Μετά χρησιμοποίησαν άσπρη, καθαρή βενζίνη. 

 Ραφινερί.Εδώ καθάριζαν το λάδι, το λαμπικάριζαν και έβγαινε το ραφινέ λάδι(λαμπίκος).

 Χημείο.Γίνονταν αναλύσεις και έβλεπαν την απόδοση των ελαιοπυρήνων σε πυρηνέλαια, χωριστά για κάθε ελαιοτριβείο.Κάποιες χρονιές, τα ελαιοτριβεία πληρώνονταν σύμφωνα με την απόδοση των ελαιοπυρήνων σε πυρηνέλαιο.Αυτά ήταν μυστικά, δεν έβγαιναν προς τα έξω. 

 Σαπωνοποιΐο.Από τα υπολείμματα των ραφινερί και από τα πυρηνέλαια κατασκεύαζαν σαπούνια, λευκά και το πράσινο σαπούνι της ΕΤΕΛ.

Άλλα τμήματα ήταν το μηχανουργείο, το θερμοστάσιο και το ξηραντήριο.

 Στη δεκαετία του ’50, μετά τον εμφύλιο, δούλευαν στο εργοστάσιο της ΕΤΕΛ, στο Ντίπι, περίπου εβδομήντα άτομα.Τους θεωρούσαν προνομιούχους και πολλοί έβαζαν «μέσον» για να δουλέψουν, γιατί εκτός από το καθημερινό μεροκάματο, είχαν και το ΙΚΑ. Πουθενά αλλού, δεν είχε ΙΚΑ στην περιοχή. Στο εργοστάσιο, το ΙΚΑ ήρθε το 1951. 

 Από δω πέρασαν και δούλεψαν άνθρωποι αξιόλογοι, εργάτες, μηχανικοί, ελαιουργοί, θερμάστρες, μέσα σε τραγικές συνθήκες και τραγικά συμβάντα. 

 Το εργοστάσιο της ΕΤΕΛ υπήρξε σημαντικός παράγοντας της οικονομικής και κοινωνικής ζωής της περιοχής. 

 Η ιστορία του πυρηνελαιουργείου της ΕΤΕΛ αρχίζει το 1932.Μέχρι τότε, το πυρηνελαιουργείο Ντιπίου και ελαιοτριβείο μαζί, ήταν ιδιοκτησία της «Π.Μ.Κουρτζής ΑΕ».Το 1932, όμως η εταιρεία Κουρτζή δεν άντεξε στην παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929 και αναγκάστηκε να εκχωρήσει το πυρηνελαιουργείο στην Ελαιουργεία Ελλάδας.Η ΕΤΕΛ το κράτησε μέχρι το 1985. Σήμερα λειτουργεί με την επωνυμία «Ελαιουργεία Αιγαίου». 

 Από το ημερολόγιο του Πολιτιστικού Συλλόγου έτους 2009. Κείμενο Ευάγγελου Σάλτα.